๑๐๘    ๔๗.พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สุตตนิบาต เล่ม ๑ ภาค ๖    ๑๑๐
         สองบทว่า  วิทิตินฺทฺริโย    จเร    ความว่า     ทราบอินทรีย์ทั้ง  ๖
ด้วยญาตปริญญา  พึงประพฤติให้ปรากฏ  อธิบายว่าพึงมี  พระผู้มีพระภาคเจ้า
ทรงแสดงการกำหนดนามรูปแห่งบุคคลผู้มีศีลอันบริสุทธิ์แล้ว     ด้วยเหตุมี
ประมาณเท่านี้.
         สองบทว่า   ธมฺเน  €ิโต  ได้แก่  ดำรงอยู่ในธรรมคืออริยสัจ  ๔  อัน
จะพึงบรรลุได้ด้วยอริยมรรค.
         ด้วยคำว่า   ธมฺเม   €ิโต   นี้    พระผู้มีพระภาคเจ้า    ทรงแสดงถึงภูมิ
แห่งพระโสดาบัน.
         สองบทว่า  อชฺชวมทฺทเว  รโต   ได้แก่ ยินดีแล้วในความเป็นคน
ตรง  และในความเป็นคนอ่อนโยน.   ด้วยคำว่า   อชฺชวมทฺทเว   รโต   นี้
พระผู้มีพระภาคเจ้า   ทรงแสดงถึงภูมิของพระสกทาคามี    ด้วยว่าพระสกทาคามี
ยินดีแล้วในความซื่อตรงและในความอ่อนโยน   เพราะความที่ท่าน   ทำให้เบา
บางซึ่งกิเลสทั้งหลาย  มีอันกระทำความคดกายเป็นต้น    และทำราคะและโทสะ
อันกระทำความแข็งกระด้างแห่งจิต  ให้เบาบางลง.
         บทว่า    สงฺคาติโค  ได้แก่   ข้ามพ้นเครื่องข้องคือ  ราคะและโทสะ
เสียได้.  ด้วยบทว่า  สงฺคาติโค  นี้   พระผู้มีพระภาคเจ้า   ทรงแสดงภูมิแห่ง
พระอนาคามี.
         บทว่า  สพฺพทุกฺขปฺปหีโน    ความว่า  ชื่อว่าละทุกข์ทั้งปวงเสียได้
เพราะละเหตุแห่งทุกข์ในวัฏฏะทั้งสิ้นเสียได้.  ด้วยคำว่า  สพฺพทุกฺขปฺปหีโน  นี้
พระผู้มีพระภาคเจ้า   ทรงแสดงอรหัตภูมิ.
หน้า ๑๐๙