๑๕๖    ๔๗.พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สุตตนิบาต เล่ม ๑ ภาค ๖    ๑๕๘
         ที่ชื่อว่า  ปฏิรูปเทส  ได้แก่ประเทศใดที่บริษัททั้ง ๔ เที่ยวไป ประ-
เทศที่บุญกิริยาวัตถุทั้งหลายมีทานเป็นต้นย่อมเป็นไป  ประเทศที่นวังคสัตถุศาสน์
ย่อมรุ่งเรือง  การอยู่ในปฏิรูปเทสนั้น    พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า    เป็นมงคล
เพราะเป็นปัจจัยแห่งการบำเพ็ญบุญของสัตว์ทั้งหลาย   ก็ในข้อนี้มีเรื่องของชาว
ประมงผู้เข้าไปสู่เกาะสิงหลเป็นต้นเป็นตัวอย่าง.
         อีกนัยหนึ่ง  ที่ชื่อว่าปฏิรูปเทส  ได้แก่ ประเทศ  คือ  (โพธิมณฑล)
ควงแห่งต้นโพธิเป็นที่ตรัสรู้แห่งพระผู้มีพระภาคเจ้า      ประเทศที่พระผู้มีพระ-
ภาคเจ้าแสดงพระธรรมจักร  ประเทศ  คือควงแห่งต้นคัณฑามพพฤกษ์ที่พระผู้มี
พระภาคเจ้าทรงเแสดงยมกปาฏิหาริย์ทรงทำลายความมัวเมาของเดียรถีย์ทั้งปวง
ในท่ามกลางบริษัท (ซึ่งมาประชุมกันในเนื้อที่) ถึง ๑๒ โยชน์  ประเทศที่เสด็จ
ลงจากเทวโลก  (ที่สังกัสสนคร)  ก็แม้หรือว่า   ประเทศอื่นใดอันเป็นที่ประทับ
ของพระผู้มีพระภาคเจ้ามีเมืองสาวัตถีและเมืองราชคฤห์เป็นต้น      การอยู่ใน
ปฏิรูปเทสนั้น      พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่าเป็น  มงคล   เพราะเป็นปัจจัยให้
ได้อนุตตริยะ  ๖  ประการ.
         อีกนัยหนึ่ง  (ที่ชื่อว่าปฏิรูปเทส) ได้แก่ประเทศ  ในทิศตะวันออก
มีนิคมชื่อว่า  กชังคละ  ต่อจากนิคมนั้นไปเป็นบ้านมหาสาลา   ต่อจากบ้านมหา
สาลานั้นไปเป็นปัจจันตชนบท  ร่วมในเป็นมัชฌิมประเทศ.
         ในทิศอาคเณย์   (ปุรตฺถิมทกฺขิณาย   อนุทิสาย)  มีแม่น้ำชื่อว่า
สัสลวดี   ต่อจากแม่น้ำสัลลวดีนั้นไป   เป็นปัจจันตชนบท  ร่วมในเป็นมัชฌิม-
ประเทศ
หน้า ๑๕๗