อรรถกถานิโครธกัปปสูตรที่  ๑๒๑
         นิโครธกัปปสูตร   มีคำเริ่มต้นว่า   เอวมฺเม   สุตํ   เป็นต้น   ดังนี้.
พระสูตรนี้ท่านเรียกว่า  วังคีสสูตร  ดังนี้ก็มี.
         ถามว่า  พระสูตรนี้มีการเกิดขึ้นเป็นอย่างไร ?
         ตอบว่า  การเกิดขึ้นแห่งพระสูตรนี้นั่นแล  ท่านกล่าวไว้ในนิทานแห่ง
พระสูตรนั้นแล้ว.
         บรรดาบททั้งหลายเหล่านั้น บทว่า เอวมฺเม   สุตํ  เป็นต้น  มีเนื้อความ
อันข้าพเจ้ากล่าวแล้วนั่นแหละ   เพราะข้าพเจ้าได้ทิ้งเนื้อความเช่นนั้น  เหล่านั้น
และเหล่าอื่นเสีย  จักพรรณนาเฉพาะนัยที่ยังมิได้กล่าวไว้แล้วเท่านั้น.
         บทว่า  อคฺคาฬเว  เจติเย ได้แก่  ที่อัคคาฬวเจดีย์ในเมืองอาฬวี   จริง
อยู่  เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้า  ยังไม่ทรงอุบัติขึ้น  ได้มีเจดีย์เป็นอเนก   มีอัคคาฬว-
เจดีย์    และโคตมเจดีย์เป็นต้น     ซึ่งเป็นภพที่อยู่ของพวกยักษ์และนาคเป็นต้น
(แต่)    เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้า    ทรงอุบัติขึ้นแล้ว     พวกมนุษย์ทั้งหลายก็รื้อ
เจดีย์เหล่านั้น  สร้างเป็นวัดเสีย  และมนุษย์ทั้งหลาย  ก็เรียกกันโดยชื่อนั้นนั่นแล
มีคำอธิบายว่า  เพราะพระเถระอยู่ในวัด  กล่าวคืออัคคาฬวเจดีย์.
         แม้คำว่า  อายสฺมา  ในคำว่า  อายสฺมโต   วงคีสสฺส   นี้   เป็นคำ
ที่กล่าวด้วยความรัก.
         คำว่า  วังคีสะ  นั่นเป็นชื่อของพระเถระนั้น  พระวังคีสเถระนั้น ชน
ทั้งหลายพึงทราบกันอย่างนี้  จำเดิมแต่เกิดมา.
๑. บาลีว่า  วังคีสสตร.