ความยินดีในอรหัตมรรค   อรหัตผล   อันยิ่งกว่าและประณีตกว่า    กว่าความ
ยินดีอันเป็นทิพย์แม้นั้น    ให้เกิดแก่เทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย  ผู้รับพระโอวาท
ของพระองค์    รัตนะที่จะเสมอด้วยพระตถาคตเจ้า    แม้เพราะอรรถว่ายังความ
ยินดีให้เกิดย่อมไม่มี.
         อีกอย่างหนึ่ง     ชื่อว่ารัตนะนี้มี  ๒  อย่าง  คือ   วิญญาณกรัตนะ
รัตนะที่มีวิญญาณ ๑ อวิญญาณกรัตนะ   รัตนะที่ไม่มีวิญญาณ ๑ ในสองอย่างนั้น
จักรแก้วและแก้วมณี  ก็หรือว่ารัตนะแม้อื่นใด ที่เกี่ยวข้องกับอนินทรีย์  มีทอง
และเงินเป็นต้น    ชื่อว่า  อวิญญาณกรัตนะ   รัตนะมีช้างแก้วเป็นต้น    มีขุน-
พลแก้วเป็นที่สุด  ก็หรือว่ารัตนะแม้อื่นใดเห็นปานนี้    ที่เกี่ยวเนื่องกับอินทรีย์
ชื่อว่า  สวิญญาณกรัตนะ.
         ในอวิญญาณกรัตนะ  และสวิญญาณกรัตนะทั้งสองนี้   ดังที่กล่าวมานี้
ท่านกล่าวว่า  สวิญญาณกรัตนะเป็นเลิศ.
         ถามว่า  เพราะเหตุไร ?
         ตอบว่า   เพราะเหตุที่ว่า   รัตนะมีทอง  เงิน  แก้วมณี   และแก้วมุกดา
เป็นต้น   ซึ่งไม่มีวิญญาณ    ถูกเขานำมาใช้    เพื่อเป็นเครื่องประดับของรัตนะ
ทั้งหลายมีช้างแก้วเป็นต้น   ซึ่งมีวิญญาณ.
         แม้สวิญญาณกรัตนะก็มี  ๒ อย่าง  คือ  ติรัจฉานรัตนะ  ๑  มนุสส-
รัตนะ ๑  ใน ๒ อย่างนั้น    มนุสสรัตนะท่านกล่าวว่าเป็นเลิศ.
         ถามว่า  เพราะเหตุไร  ?
         ตอบว่า  เพราะดิรัจฉานรัตนะ     ถูกเขานำมาใช้    เพื่อมนุสสรัตนะ
แม้มนุสสรัตนะก็มี  ๒ อย่าง  คือ  อิตถีรัตนะ   ๑  ปุริสรัตนะ  ๑ ใน ๒ อย่าง
นั้น  ปุริสรัตนะ  ท่านกล่าวว่าเป็นเลิศ.