๓๘๕    ๔๗.พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สุตตนิบาต เล่ม ๑ ภาค ๖    ๓๘๗
         บัดนี้   พระอานนท์เมื่อจะประกาศความนั้นว่า  ยถา  วีมํสมาโน  จึง
กล่าวว่า  สมฺพาโธยํ  ฆราวาสนี้คับแคบ.
         ในบทเหล่านั้น  บทว่า สมฺพาโธ   คือหมดโอกาสบำเพ็ญกุศล  เพราะ
บีบคั้นด้วยบุตรและภรรยาเป็นต้น  เพราะบีบคั้นด้วยกิเลส. บทว่า  รชสฺสายตนํ
ความว่า  ฆราวาส   เป็นที่เกิดของธุลีมีราคะเป็นต้น    ดุจนครกัมโพชะเป็นต้น
เป็นที่เกิดของม้าทั้งหลาย. บทว่า อพฺโภกาโส ความว่า บรรพชาปลอดโปร่ง
ดุจอากาศ  เพราะตรงกันข้ามกับความคับแคบดังกล่าวแล้ว. บทว่า  อิติ  ทิสฺวาน
ปพฺพชิ  ความว่า  พระผู้มีพระภาคเจ้ามีพระทัยอันชราพยาธิและมรณะคอยตัก
เตือนอยู่ด้วยดีในฆราวาสและบรรพชา    ทรงเห็นโทษและอานิสงส์แล้ว จึงเสด็จ
ออกมหาภิเนษกรมณ์   เอาพระขรรค์ตัดพระเกศา ณ  ฝั่งแม่น้ำอโนมา   ทันใด
นั้นมีพระเกศาและพระมัสสุสมควรแก่สมณะตั้งอยู่เพียงสององคุลีทรงรับบริขาร
๘  ที่ฆฎิการพรหมน้อมเข้าไปถวาย ไม่มีใคร ๆ สอนว่าพึงนุ่งอย่างนี้  พึงห่มอย่าง
นี้  ทรงศึกษาโดยการสั่งสมในบรรพชาของพระองค์   เป็นไปแล้วหลายพันชาติ
จึงทรงบรรพชา.  ท่านอธิบายไว้ว่า  พระผู้มีพระภาคเจ้า  ทรงนุ่งผ้ากาสาวะผืน
หนึ่ง   ทรงห่มผืนหนึ่ง  ทรงกระทำจีวรขันธ์  คล้องบาตรดินที่พระอังสา  ทรง
อธิษฐานเพศเป็นบรรพชิต.  คำที่เหลือในบทนี้มีความง่ายทั้งนั้น.
         พระอานนท์ครั้นสรรเสริญการบรรพชาของพระผู้มีพระภาคเจ้าอย่างนี้
แล้ว   ต่อแต่นี้ไป   เพื่อจะประกาศข้อปฏิบัติของบรรพชาและการละฝั่งแม่น้ำ
อโนมา  เสด็จไปเพื่อบำเพ็ญเพียร  จึงกล่าวคำทั้งหมดมีอาทิว่า  ปพฺพชิตฺวาน
กาเยน  ดังนี้.
หน้า ๓๘๖