๔๗    ๔๗.พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สุตตนิบาต เล่ม ๑ ภาค ๖    ๔๙
อยู่ในโสดาปัตติผลคู่   ๑   จนถึงบุคคลผู้ตั้งอยู่ในอรหัตตมรรคและตั้งอยู่ในอร-
หัตผลคู่  ๑.
         คำว่า  เต  ในคำนี้ว่า  เต  ทกฺขิเณยฺยา เป็นการขยายความกำหนด
ถึงพระอริยบุคคลตามที่ท่านแสดงไม่กำหนดไว้ในต้อนต้น
         บุคคลเหล่าใด  ซึ่งท่านกล่าวได้โดยพิสดารว่ามี ๘ จำพวกหรือ ๑๐๘
จำพวก  แต่โดยสังเขปมี  ๔  คู่  ดังนี้    พระอริยบุคคลเหล่านี้แม้ทั้งหมด.
         พระอริยบุคคลทั้งหลายชื่อว่า  ทกฺขิเณยฺยา   เพราะอรรถวิเคราะห์ว่า
ย่อมควรซึ่งทักษิณา.    ไทยธรรมที่บุคคลเชื่อกรรม    และเชื่อผลของกรรมให้
อยู่โดยไม่คำนึงถึงเหตุทั้งหลายมีอาทิอย่างนี้ว่า   ท่านผู้นี้จักทำเวชกรรมนี้แก่เรา
จะทำการรับใช้เรา  ดังนี้   ชื่อว่า   ทักษิณา.    บุคคลทั้งหลายผู้ประกอบด้วย
คุณมีศีลเป็นต้น    ชื่อว่า  ย่อมควรซึ่งทักษิณา  ก็พระอริยบุคคลเหล่านี้เป็นเช่น
นั้น   เพราะเหตุนั้น   พระอริยบุคคลเหล่านั้นท่านจึงเรียกว่า  ทักขิเณยยบุคคล.
         สองบทว่า  สุคตสฺส   สาวกา  ความว่า  พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงพระ-
นามว่า  สุคโต   เพราะพระองค์ประกอบด้วยการเสด็จไปที่งดงาม  เพราะพระ-
องค์เสด็จถึงฐานะที่งาม   เพราะพระองค์เสด็จไปดี   และเพราะพระองค์เสด็จไป
ด้วยดีนั้นเอง บุคคลเหล่านั้นแม้ทั้งหมดย่อมฟัง   (ซึ่งคำสอน) ของพระสุคตเจ้า
นั้น  เพราะเหตุนั้น  ชนเหล่านั้น   จึงชื่อว่า  สาวก (ผู้ฟังคำสอนของพระสุคต)
         ก็คนแม้เหล่าอื่นย่อมฟังคำสอนของพระสุคตก็จริง  แต่ว่าฟังแล้วหาได้
กระทำกิจที่ตนจะพึงการทำไม่    แต่สาวกทั้งหลายเหล่านี้     ฟังแล้วกระทำตาม
หน้า ๔๘