๔๕๔    ๖๘.พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค เล่ม ๗ ภาค ๑ ๖๘.พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค เล่ม ๗ ภาค ๑    ๔๕๕
ไม่มีเหลือ   ชื่อว่า   วิราคะ.   แต่โดยอรรถ  บททั้งหมดมีอาทิว่า  อเสส-
วิราคนิโรโธ  นี้เป็นไวพจน์ของนิพพานนั่นแล.   เพราะว่า  โดยปรมัตถ์
ท่านกล่าว    นิพพาน    ว่า    ทุกขนิโรธํ   อริยสจฺจํ - ทุกขนิโรธเป็น
อริยสัจ.
             เพราะตัณหาอาศัยนิพพานนั้น      ย่อมคลายกำหนัดคือย่อมดับ
โดยไม่มีเหลือ,  ฉะนั้น  นิพพานนั้นท่านจึงกล่าว   ตสฺสาเยว  ตณฺหาย
อเสสฺราคนิโรโธ - การดับตัณหานั้น   ด้วยความคลายกำหนัดโดยไม่
เหลือ.
             อนึ่ง   ตัณหาอาศัยนิพพานย่อมสละ    ย่อมสละคืน    ย่อมพ้น
ย่อมไม่ติด,   ในนิพพานนี้ไม่มีความอาลัยแม้สักอย่างเดียวในความอาลัย
ในกามคุณทั้งหลาย,    เพราะฉะนั้น   ท่านจึงกล่าวนิพพานว่า     จาโค
ปฏินิสฺสคฺโค  มุตฺติ อนาลโย - ความสละ   ความสละคืน  ความหลุดพ้น
ความไม่อาลัย.
             เพราะนิพพานเป็นอย่างเดียวเท่านั้น,     แต่ชื่อของนิพพานนั้น
มีอยู่ไม่น้อย       ด้วยสามารถเป็นปฏิปักษ์ต่อชื่อของสังขตธรรมทั้งปวง.
คือมีอาทิว่า   อเสสวิราโค - คลายกำหนัดโดยไม่มีเหลือ.
             อเสสนิโรโธ - ดับโดยไม่มีเหลือ.
             จาโค - ความสละ.
             ปฏินิสฺสคฺโค - ความสละคืน.
             มุตฺติ - ความหลุดพ้น.
                 อนาลโย - ความไม่อาลัย.
                 ราคกฺขโย - ความสิ้นราคะ.
                 โทสกฺขโย - ความสิ้นโทสะ.
                 โมหกฺขโย - ความสิ้นโมหะ.
                 ตณฺหกฺขโย - ความสิ้นตัณหา.
                 อนุปฺปาโท -  ความไม่เกิด.
                 อปฺปวตฺตํ - ความไม่เป็นไป.
                 อนิมิตฺตํ - ความไม่เป็นไป.
                 อปฺปณิหิตํ - ความไม่มีที่ตั้ง.
                 อนายูหนํ - ความไม่มีกรรมเป็นเหตุปฏิสนธิ.
                 อปฺปฏิสนฺธิ - ความไม่สืบต่อ.
                 อนุปปตฺติ - ความไม่อุบัติ.
                 อคติ - ความไม่มีคติ.
                 อชาตํ - ความไม่เกิด.
                 อชรํ - ความไม่แก่.
                 อพฺยาธิ - ความไม่เจ็บ.
                 อมตํ - ความไม่ตาย.
                 อโสกํ - ความไม่โศก.
                 อปริเทวํ - ความไม่ร้องไห้คร่ำครวญ.