๔๗๔    ๖๘.พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค เล่ม ๗ ภาค ๑ ๖๘.พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค เล่ม ๗ ภาค ๑    ๔๗๕
             เกิดขึ้นแล้วแก่เรา   เมื่อดับไปพึงเป็นไปเพื่อความ
             ฉิบหายดังนี้.
             ในบทเหล่านั้นบทว่า  อนุปฺปนฺนา   ได้แก่  กิเลสที่ยังไม่เกิด
ด้วยความไม่ปรากฏ  หรือด้วยอารมณ์ที่ยังไม่เกิด.   อกุศลธรรมอันลามก
ที่ยังไม่เกิดในสงสารอันไม่รู้เบื้องต้นและที่สุดโดยประการอื่น   ย่อมไม่มี,
อกุศลธรรมเหล่านี้นั่นแหละ   ที่ยังไม่เกิดและเมื่อเกิดก็ย่อมเกิด,   แม้เมื่อ
ละก็ย่อมละได้.
             ในบทนั้น   กิเลสทั้งหลายย่อมไม่ปรากฏ      ด้วยสามารถวัตร
คันถะ   ธุดงค์    สมาธิ    วิปัสสนา  นวกรรม     และภพอย่างใดอย่างหนึ่ง
แก่ภิกษุบางรูป.    ถามว่า   อย่างไร ?   ตอบว่า   เพราะภิกษุบางรูปเป็นผู้
ถึงพร้อมแล้วด้วยวัตร      กิเลสทั้งหลายไม่ได้โอกาสแก่ภิกษุผู้ประพฤติ
ขันธกวัตร  ๘๐  มหาวัตร ๑๔    และเจติยังคณวัตร - บูชาลานเจดีย์
โพธิยังคณวัตร - บูชาลานโพธิ์    ปานียมาฬกวัตร - ตั้งน้ำดื่มไว้ที่เรือน
ยอด  อุโปสถาคารวัตร - ปฏิบัติในโรงอุโบสถ  อาคันตุกวัตร - ต้อนรับ
ภิกษุผู้จรมา   คมิกวัตร - ปฏิบัติต่อภิกษุผู้เตรียมจะไป    แต่ภายหลังเมื่อ
ภิกษุนั้นสละวัตรทั้งหลาย  ทำลายวัตรเที่ยวไป  กิเลสทั้งหลายอาศัยความ
ไม่ใส่ใจ   และความปล่อยสติ   ย่อมเกิดขึ้นได้.      แม้ด้วยประการฉะนี้
กิเลสทั้งหลายที่ยังไม่เกิด  ด้วยยังไม่ปรากฏ   ชื่อว่าย่อมเกิดขึ้น
          ภิกษุบางรูปเป็นผู้ประกอบด้วยคนถะ,  ย่อมเรียนนิกาย ๑ บ้าง
๒ นิกายบ้าง  ๓ นิกายบ้าง  ๔ นิกายบ้าง  ๕ นิกายบ้าง.   กิเลสทั้งหลาย
ย่อมไม่ได้โอกาสแก่ภิกษุนั้น  ผู้เรียน   ท่อง   คิด    บอก   แสดง   ชี้แจง
พระไตรปิฎกอันเป็นพุทธวจนะ  ด้วยบาลี  ด้วยการสืบต่อ   ด้วยบทต้น
บทหลัง.    แต่ภายหลังเมื่อภิกษุนั้นละการคัมภีร์   เกียจคร้านเที่ยว
เตร่   กิเลสทั้งหลายอาศัยความไม่ใส่ใจ  ความปล่อยสติ  ย่อมเกิดขึ้นได้.
แม้ด้วยประการฉะนี้   กิเลสทั้งหลายที่ยังไม่เกิด  ด้วยยังไม่ปรากฏ ชื่อว่า
ย่อมเกิดขึ้น.
          ภิกษุบางรูปเป็นผู้ทรงธุดงค์  ปฏิบัติธุดงคคุณ ๑๓,    กิเลสย่อม
ไม่ได้โอกาสแก่ภิกษุนั้นผู้ปฏิบัติธุดงคคุณ   แต่ภายหลังเมื่อภิกษุนั้นสละ
ธุดงค์เสีย   เวียนมาเพื่อความมักมากเที่ยวเตร่  กิเลสทั้งหลายอาศัยความ
ไม่ใส่ใจ   ความปล่อยสติ   ย่อมเกิดขึ้น.     แม้ด้วยประการฉะนี้    กิเลส
ทั้งหลายที่ยังไม่เกิด    ด้วยยังไม่ปรากฏ    ชื่อว่าย่อมเกิดขึ้น.
         ภิกษุบางรูปเป็นผู้เจริญวิปัสสนา,    ปฏิบัติอยู่ในอนุปัสนา  ๗
หรือมหาวิปัสสนา  ๑๘๒ เมื่อภิกษุนั้นปฏิบัติอยู่อย่างนี้  กิเลสทั้งหลาย
๑. ขุ. ป. ๓๑/๗๒๗ ๒.ขุ. ป. ๓๑/.๖๑-๖๒