๗๑๖    ๖๘.พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค เล่ม ๗ ภาค ๑ ๖๘.พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค เล่ม ๗ ภาค ๑    ๗๑๗
            สังขารุเปกขาของปุถุชนเป็นกุศล    แม้ของพระเสขะก็เป็นกุศล
แต่ของท่านผู้ปราศจากราคะเป็นอัพยากฤต      การน้อมจิตไปในสังขารุ-
เปกขาของปุถุชน   ของพระเสขะและของท่านผู้ปราศจากราคะ  มีความ
ต่างกันโดยสภาพเป็นกุศลและอัพยากฤตอย่างนี้.
            [๑๒๙]  การน้อมจิตไปในสังขารุเปกขาของปุถุชน  ของพระ-
เสขะและของท่านผู้ปราศจากราคะ    มีความต่างกันอย่างไร  ?
            สังขารุเปกขาของปุถุชน  ปรากฏดีในกาลนิดหน่อย  คือในเวลา
เจริญวิปัสสนา     ไม่ปรากฏดีในกาลนิดหน่อย     แม้สังขารุเปกขาของ
พระเสขะ  ก็ปรากฏดีในกาลนิดหน่อย   สังขารุเปกขาของท่านผู้ปราศจาก
ราคะ ปรากฏดีโดยส่วนเดียว  การน้อมจิตไปในสังขารุเปกขาของปุถุชน
ของพระเสขะและของท่านผู้ปราศจากราคะ     มีความต่างกันโดยสภาพที่
ปรากฏและโดยสภาพที่ไม่ปรากฏอย่างนี้.
            [๑๓๐]   การน้อมจิตไปในสังขารุเปกขาของปุถุชน  ของพระ-
เสขะและของท่านผู้ปราศจากราคะ   มีความต่างกันอย่างไร   ?
            ปุถุชนย่อมพิจารณา  เพราะเป็นผู้ยังไม่เสร็จกิจจากสังขารุเปกขา
แม้พระเสขะก็พิจารณาเพราะเป็นผู้ยังไม่เสร็จกิจจาสังขารุเปกขา   ส่วน
ท่านผู้ปราศจากราคะ   ย่อมพิจารณาเพราะเป็นผู้เสร็จกิจจากสังขารุเปก-
ขา    การน้อมจิตไปในสังขารุเปกขาของปุถุชน    ของพระเสขะและของ
ท่านผู้ปราศจากราคะ.     มีความต่างกันโดยสภาพที่ยังไม่เสร็จกิจและโดย
สภาพที่เสร็จกิจแล้วอย่างนี้.
            [๑๓๑]การน้อมจิตไปในสังขารุเปกขาของปุถุชน   ของพระ-
เสขะและของท่านผู้ปราศจากราคะ    มีความต่างกันอย่างไร ?
            ปุถุชนย่อมพิจารณาสังขารุเปกขาเพื่อจะละสังโยชน์ ๓        เพื่อ
ต้องการได้โสดาปัตติมรรค        พระเสขะย่อมพิจารณาสังขารุเปกขาเพื่อ
ต้องการได้มรรคชั้นสูงขึ้นไป  เพราะเป็นผู้ละสังโยชน์ ๓  ได้แล้ว   ท่าน
ผู้ปราศจากราคะย่อมพิจารณาสังขารุเปกขา     เพื่อต้องการอยู่เป็นสุขใน
ปัจจุบัน   เพราะเป็นผู้ละกิเลสทั้งปวงได้แล้ว   การน้อมจิตไปในสังขารุ-
เปกขาของปุถุชน    ของพระเสขะและของท่านผู้ปราศจากราคะ  มีความ
ต่างกันโดยสภาพที่ละกิเลสได้แล้วและโดยสภาพที่ยังละกิเลสไม่ได้อย่าง
นี้.
            [๑๓๒]   การน้อมจิตไปในสังขารุเปกขา     ของพระเสขะและ
ของท่านผู้ปราศจากราคะ   มีความต่างกันอย่างไร ?
            พระเสขะยังยินดีสังขารุเปกขาบ้าง     ย่อมเห็นแจ้งสังขารุเปกขา
บ้างพิจารณาแล้วเข้าผลสมาบัติบ้าง     ท่านผู้ปราศจากราคะย่อมเห็นแจ้ง
สังขารุเปกขาบ้างพิจารณาแล้วเข้าผลสมาบัติบ้าง     วางเฉยสังขารุเปกขา
นั้นแล้ว   ย่อมอยู่ด้วยสุญญตวิหารสมาบัติ   อนิมิตตวิหารสมาบัติ    หรือ
อัปปณิหิตวิหารสมาบัติ        การน้อมจิตไปในสังขารุเปกขาของพระเสขะ