๗๑๘    ๖๘.พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค เล่ม ๗ ภาค ๑ ๖๘.พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค เล่ม ๗ ภาค ๑    ๗๑๙
และของท่านผู้ปราศจากราคะ  มีความต่างกันโดยภาพแห่งวิหารสมาบัติ
อย่างนี้.
             [๑๓๓]   สังขารุเปกขาเท่าไร      ย่อมเกิดขึ้นด้วยอำนาจสมถะ
สังขารุเปกขาเท่าไร   ย่อมเกิดขึ้นด้วยอำนาจวิปัสสนา  ?
             สังขารุเปกขา ๘ ย่อมเกิดขึ้นด้วยอำนาจสมถะ      สังขารุเปกขา ๑๐
ย่อมเกิดขึ้นด้วยอำนาจวิปัสสนา.
             สังขารุเปกขา ๘     เป็นไฉน     ย่อมเกิดขึ้นด้วยอำนาจสมถะ ?
ปัญญาที่พิจารณาหาทางแล้ววางเฉยนิวรณ์    เพื่อต้องการได้ปฐมฌาน
เป็นสังขารุเปกขาญาณ ๑  ปัญญาที่พิจารณาหาทางแล้ววางเฉยวิตกวิจาร
เพื่อต้องการได้ทุติยฌาน   เป็นสังขารุเปกขาญาณ  ๑   ปัญญาที่พิจารณา
หาทางแล้ววางเฉยปีติ      เพื่อต้องการได้ตติยฌาน     เป็นสังขารุเปกขา
ญาณ ๑   ปัญญาที่พิจารณาหาทางแล้ววางเฉยสุขและทุกข์   เพื่อต้องการ
ได้จตุตถฌาน   เป็นสังขารุเปกขาญาณ  ๑    ปัญญาที่พิจารณาหาทางแล้ว
วางเฉยรูปสัญญา   ปฏิฆสัญญา  และ   นานัตตสัญญา   เพื่อต้องการได้
อากาสานัญจายตนสมาบัติ   เป็นสังขารุเปกขาญาณ  ๑  ปัญญาที่พิจารณา
หาทางแล้ววางเฉยอากาสานัญจายตนสัญญา   เพื่อต้องการได้วิญญาณัญ-
จายตนสมาบัติ  เป็นสังขารุเปกขาญาณ ๑   ปัญญาที่พิจารณาหาทางแล้ว
วางเฉยวิญญาณัญจายตนสัญญา เพื่อต้องการได้อากิญจัญญายตนสมาบัติ
เป็นสังขารุเปกขาญาณ ๑     ปัญญาที่พิจารณาหาทางแล้ววางเฉยอากิญ-
จัญญายตนสัญญา  เพื่อต้องการได้เนวสัญญานาสัญญาตนสมาบัติ  เป็น
สังขาะรุเปกขาญาณ ๑   สังขารุเปกขา ๘ เป็นไฉน   ย่อมเกิดขึ้นด้วยอำนาจ
สมถะ.
            [ ๑๓๔ ]   สังขารุเปกขา  ๑๐  เป็นไฉน   ย่อมเกิดขึ้นด้วยอำนาจ
วิปัสสนา ?
            ปัญญาที่พิจารณาหาทางแล้ววางเฉยความเกิดขึ้น    ความเป็นไฉน
นิมิตกรรมเครื่องประมวลมา   ปฏิสนธิ   คติ   ความบังเกิด    อุบัติ   ชาติ
ชรา   พยาธิ   มรณะ   ความโศก   ความรำพัน   ความคับแค้นใจ    เพื่อ
ต้องการได้โสดาปัตติมรรค     เป็นสังขารุเปกขาญาณ  ๑  . . . เพื่อต้องการ
ได้โสดาปัตติสมาบัติ       เป็นสังขารุเปกขาญาณ ๑ . . .เพื่อต้องการได้
สกทาคามิมรรค   เป็นสังขารุเปกขาญาณ ๑ . . .เพื่อต้องการได้สกทาคา-
มิผลสมาบัติ   เป็นสังขารุเปกขาญาณ ๑  . . .เพื่อต้องการอนาคามิมรรค
เป็นสังขารุเปกขาญาณ ๑   . . . เพื่อต้องการได้อนาคามิผลสมาบัติ      เป็น
สังขารุเปกขาญาณ  ๑  . . . เพื่อต้องการได้อรหัตมรรค  เป็นสังขารุเปกขา-
ญาณ ๑   . . .เพื่อต้องการได้อรหัตผลสมาบัติ    เป็นสังขารุเปกขาญาณ  ๑
. . . เพื่อต้องการสุญญตวิหารสมาบัติ  เป็นสังขารุเปกขาญาณ ๑    ปัญญา
ที่พิจารณาหาทาแล้ววางเฉยความเกิดขึ้น   ความเป็นไป   นิมิต   กรรม
เครื่องประมวลมา   ปฏิสนธิ   คติ   ความบังเกิด   อุบัติ   ชาติ   ชรา
พยาธิ    มรณะ   ความโศก   ความรำพัน   ความคับแค้นใจ  เพื่อต้องการ