๗๙๖    ๖๘.พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค เล่ม ๗ ภาค ๑ ๖๘.พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค เล่ม ๗ ภาค ๑    ๗๙๗
อัญญาณจริยา    กิริยาคือความนึกเพื่อความแล่นไปแห่งโทสะ   ในรูปอัน
ไม่เป็นที่รัก  อันเป็นอัพยากฤต   เป็นวิญญาณจริยา   ความแล่นไปแห่ง
โทสะ  เป็นอัญญาณจริยา   กิริยาคือความนึกเพื่อความแล่นไปแห่งโมหะ
ในวัตถุที่มิได้เพ่งเล็งด้วยราคะและโทสะทั้งสองนั้น     อันเป็นอัพยากฤต
เป็นวิญญาณจริยา   ความแล่นไปแห่งโมหะ   เป็นอัญญาณจริยา   กิริยา
คือความนึกเพื่อความแล่นไปแห่งมานะที่ผูกพัน  อันเป็นอัพยากฤต  เป็น
วิญญาณจริยา    ความแล่นไปแห่งมานะ   เป็นอัญญาณจริยา   กิริยาคือ
ความนึกเพื่อความแล่นไปแห่งทิฏฐิที่ยึดถือ    อันเป็นอัพยากฤต     เป็น
วิญญาณจริยา    ความแล่นไปแห่งทิฏฐิ    เป็นอัญญาณจริยา    กิริยาคือ
ความนึกเพื่อความแล่นไปแห่งอุทธัจจะที่ถึงความฟุ้งซ่าน  อันเป็นอัพยา-
กฤต   เป็นวิญญาณจริยา   ความแล่นไปแห่งอุทธัจจะ   เป็นอัญญาณจริยา-
กิริยาคือความนึกเพื่อความแล่นไปแห่งวิจิกิจฉาที่ไม่ถึงความตกลงอัน
เป็นอัพยากฤต    เป็นวิญญาณจริยา    ความแล่นไปแห่งวิจิกิจฉา    เป็น
อัญญาณจริยา     กิริยาคือความนึกเพื่อความแล่นไปแห่งอนุสัยที่ถึงความ
เป็นธรรมมีเรี่ยวแรง    อันเป็นอัพยากฤต     เป็นวิญญาณจริยา    ความ
แล่นไปแห่งอนุสัย   เป็นอัญญาณจริยา  กิริยาคือความนึกเพื่อความแล่น
ไปแห่งราคะในเสียง  ฯลฯ  ในกลิ่น  ในรส  ในโผฏฐัพพะ  ในธรรมา-
รมณ์    เป็นที่รัก   อันเป็นอัพยากฤต   เป็นวิญญาณจริยา   ความแล่นไป
แห่งราคะ    เป็นอัญญาณจริยา    กิริยาคือความนึกเพื่อความแล่นไปแห่ง
โทสะในธรรมารมณ์ไม่เป็นที่รัก   อันเป็นอัพยากฤต  เป็นวิญญาณจริยา
ความแล่นไปแห่งโทสะ   เป็นอัญญาณจริยา  กิริยาคือความนึกเพื่อความ
แล่นไปแห่งโมหะ     ในวัตถุที่มิได้เพ่งเล็งด้วยราคะและโทสะทั้งสองนั้น
อันเป็นอัพยากฤต   เป็นวิญญาณจริยา    ความแล่นไปแห่งโมหะ    เป็น
อัญญาณจริยา   กิริยาคือความนึกเพื่อความแล่นไปแห่งทิฏฐิที่ยึดถือ  อัน
เป็นอัพยากฤต   เป็นวิญญาณจริยา  ความแล่นไปแห่งทิฏฐิ  เป็นอัญญาณ
จริยา   กิริยาคือความนึกเพื่อความแล่นไปแห่งอุทธัจจะที่ถึงความฟุ้งซ่าน
อันเป็นอัพยากฤต   เป็นวิญญาณจริยา  ความแล่นไปแห่งอุทธัจจะ  เป็น
อัญญาณจริยา     กิริยาคือความนึกเพื่อความแล่นไปแห่งวิจิกิจฉาที่ไม่ถึง
ความตกลงอันเป็นอัพยากฤต      เป็นวิญญาณจริยา     ความแล่นไปแห่ง
วิจิกิจฉา    เป็นอัญญาณจริยา    กิริยาคือความนึกเพื่อความแล่นไปแห่ง
อนุสัยที่ถึงความเป็นธรรมมีเรี่ยวแรง    อันเป็นอัพยากฤต   เป็นวิญญาณ
จริยา   ความแล่นไปแห่งอนุสัย   เป็นอัญญาณจริยา.
          [๑๖๘]   คำว่า  อัญญาณจริยา   ความว่า    ชื่อว่าอัญญาณจริยา
เพราะอรรถว่ากระไร ?
          ชื่อว่าอัญญาณจริยา   เพราะอรรถว่า  ประพฤติมีราคะ  ประพฤติ
มีโทสะ  ประพฤติมีโมหะ  ประพฤติมีมานะ  ประพฤติมีทิฏฐิ  ประพฤติ
มีอุทธัจจะ   ประพฤติมีวิจิกิจฉา   ประพฤติมีอนุสัย   ประพฤติประกอบ
ด้วยราคะ     ประพฤติประกอบด้วยโทสะ     ประพฤติประกอบด้วยโมหะ
ประพฤติประกอบด้วยมานะ     ประพฤติประกอบด้วยทิฏฐิ      ประพฤติ